Mamamayang Liberal (ML) Party-list Rep. Leila de Lima on Wednesday filed a measure that proposed the establishment of a national comprehensive program for the prevention, early detection, diagnosis, and treatment of autism in the Philippines.
House Bill 6577 or the “Autism Care Act” recognized the right of persons with autism (PWAs) to “full, healthy, and holistic development, ensuring that they are empowered to become independent, self-reliant, and productive members of society.”
“Through this act, the State affirms its duty to respect, protect, and fulfill the rights of PWAs. It envisions a nation where neurodiversity is embraced, where autism is not met with stigma but with compassion, and where every Filipino, regardless of neurological difference, can live with dignity, equality, and hope,” de Lima said in her bill’s explanatory note.
In a statement, de Lima added: “As a mother and grandmother of children on the spectrum, I carry this advocacy not just in legislation, but in my heart. We hope for the swift and meaningful passage of this bill because every Filipino, including every PWA, deserves the chance to live a full, healthy, and dignified life.”
The bill was filed on Wednesday, also known as the International Day of Persons with Disabilities. In 2017, she filed a similar measure, Senate Bill 1433, when she was a senator during the 17th Congress.
Under HB 6577, PWAs shall be granted mandatory coverage under the Philippine Health Insurance Corporation (Philhealth) to guarantee their access to essential medical, rehabilitative, and therapeutic care.
The bill proposed that the National Institute of Health (NIH) conduct an annual epidemiological survey to determine the extent and total incidence of PWAs in the country so that the government can provide the necessary and appropriate interventions.
Need a wellness break? Sign up for The Boost!
Stay up-to-date with the latest health and wellness reads.Sign Up
It shall also strengthen its research focus on autism, review its investment into basic and clinical research, expand its research into the link between environmental factors and autism, and continue looking into causation, diagnosis, early detection, and treatment of autism spectrum orders.
The bill proposed the creation of the Autism Council of the Philippines as the inter-agency, multi-sectoral body that will coordinate national policies, promote public awareness, strengthen family support systems, and ensure the delivery of inclusive programs and services for children and adults with autism.
The council shall be chaired by the Health Secretary with Cabinet officials and representatives from physicians, drug and vaccine manufacturers, occupational therapists, autism-oriented non-government organizations like the Autism Society Philippines, and a PWA as members.
The council shall establish a program for early identification, screening, and detection of autism, and to provide appropriate services to children and toddlers with developmental delays associated with autism.
It shall also monitor and update the list of children diagnosed with autism so that they may be properly referred to government programs and interventions.
Health personnel and public health providers shall undergo mandatory continuing education and training program to sensitize and empower them to become effective frontliners in the delivery of health services to PWAs.
The bill also proposed that the Department of Health (DOH) formulate guidelines, standards, and procedures against the forcible use of cures, vaccines, and therapy on PWAs.
This is to uphold their right to give informed consent to medical treatment and their right to determine the medical treatment that they want for themselves.
In addition, the bill also sought to ensure that all education institutions shall have no policies that discriminate against school children and young students with autism.
It also pushed for equal employment opportunities for PWAs and encouraged employers to provide reasonable accommodation, workplace adjustments, and skills development programs for PWAs so that no one will be denied employment, promotion, or training opportunities on the basis of autism.
HB 6577 also sought to protect PWAs from discrimination in public transportation and in insurance coverage, and to ensure that they are adequately protected and assisted in times of disasters aand emergencies.
Ang Pagtagumpay sa Cupra Born Challenge: Isang Ekspertong Pananaw sa Ebolusyon ng Sasakyang De-kuryente sa 2025
Bilang isang beterano sa industriya ng automotive na may halos isang dekada ng karanasan sa pagsubok, pagsusuri, at paghubog ng mga pananaw sa mga pinakabagong inobasyon, masasabi kong ang Cupra Born Challenge ay hindi lamang isang simpleng patimpalak; ito ay isang microcosm ng lumalaking pagbabago sa mundo ng transportasyon. Sa taong 2025, kung saan ang usapan tungkol sa sustainable na pagmamaneho at sasakyang de-kuryente (EV) ay nasa rurok, ang aming tagumpay sa hamong ito ay nagpapatunay na ang energy efficiency ay hindi lang isang teoretikal na konsepto kundi isang praktikal at nakakamit na realidad. Ito ay nagpapakita na ang kinabukasan ng mobility ay nasa ating mga kamay, at ang mga modernong EV ay handang-handa na para sa mga hamon ng totoong mundo.
Ilang linggo na ang nakalipas nang inimbitahan kami ng Cupra na lumahok sa kanilang kauna-unahang edisyon ng Cupra Born Challenge. Ito ay isang matinding pagsubok ng pagganap at kahusayan, kung saan kami, bilang isang duo, ay makikipagkompetensya sa iba pang respetadong kasamahan mula sa iba’t ibang media outlet. Ang misyon? Kumpletuhin ang isang 116-kilometrong ruta sa mga hilagang bahagi ng Komunidad ng Madrid, sa loob ng mas mababa sa dalawang oras, at higit sa lahat, gumastos ng pinakamababang pagkonsumo ng enerhiya na posible. Sa esensya, ito ay isang eco-rally—isang pagsusuri ng driver at ng sasakyan sa ilalim ng presyon, na may layuning patunayan ang epektibong paggamit ng baterya ng isang performance EV.
Ang pagdating sa event ay puno ng excitement. Ang briefing ay detalyado, nagbibigay ng mga serye ng teknikal na impormasyon at mga praktikal na tip sa kung paano i-maximize ang kahusayan ng baterya. Bilang isang eksperto sa larangan, ang mga paunang payo ay pamilyar, ngunit ang bawat bagong hamon ay nagdadala ng sarili nitong natatanging dynamics. Ang susunod na hakbang ay ang pagsusuri ng aming “road book” — isang mapa na puno ng mga ruta at direksyon, na walang tulong ng modernong GPS navigator. Ito ay isang bumalik sa ugat, kung saan ang pagbabasa ng mapa at ang mabilis na interpretasyon ng ruta ay kasinghalaga ng abilidad sa pagmamaneho. Sa isang mundo kung saan ang autonomous driving at AI navigation ang nagiging pamantayan, isang refreshing na paalala ito sa kahalagahan ng tradisyonal na kasanayan sa pagmamaneho. Kami ng aking partner, si Daniel Valdivielso, ay masusing pinag-aralan ang mapa, minarkahan ang mga potensyal na “choke points” at mga lugar kung saan maaaring i-maximize ang regenerative braking.
Sa sandaling ibinigay ang signal para sa pag-alis, si Daniel ang nanguna bilang navigator, habang ako ang nasa manibela. Ang aking pangunahing tungkulin ay panatilihin ang isang matatag na ritmo, balansehin ang bilis at pagkonsumo ng kuryente. Ang istratehiya ay kritikal: paano mo maiiwasan ang range anxiety habang pinipiga ang bawat kilojoule ng enerhiya mula sa baterya ng EV? Ang ruta ay may isang checkpoint sa gitna, kung saan kami ay kinakailangang huminto at magpalitan ng tungkulin – isang simpleng patakaran na nagdaragdag ng isa pang layer ng estratehiya at adaptability. Ito ay hindi lamang tungkol sa indibidwal na kasanayan, kundi pati na rin sa seamless na kooperasyon sa loob ng koponan.
Ang Cupra Born 77 kWh: Isang Pagtingin sa Kanyang Kapangyarihan sa 2025
Bago tayo dumako sa mga detalye ng aming paglalakbay, mahalagang pag-usapan ang bituin ng hamon: ang Cupra Born. Lahat ng koponan ay lumaban sa pantay na kondisyon, gamit ang parehong sasakyang de-kuryente. Ang aming modelo ay ang Cupra Born sa kanyang pinaka-performance na bersyon, ang e-Boost Pack na may 231 HP at isang 77 kWh na baterya ng EV. Sa 2025, ang Cupra Born ay nananatiling isang malakas na kakumpitensya sa EV market, lalo na sa segment ng mga sporty electric hatchback o crossover.
Ito ang kauna-unahang pure electric car ng Cupra, na binuo sa matatag at napatunayang MEB platform ng Volkswagen Group. Ang platform na ito ay kilala sa kanyang flexibility at kakayahang suportahan ang iba’t ibang uri ng sasakyan, mula sa compact hatchbacks hanggang sa SUVs, na may optimal na placement ng baterya para sa balanse at handling. Ang opisyal na pagkonsumo ng Cupra Born ay 15.8 kWh/100 km, na nagbibigay dito ng impresibong awtonomiya na 549 kilometro sa ilalim ng WLTP cycle. Sa kasalukuyang taon ng 2025, ang mga numero na ito ay nananatiling kumpetitibo, lalo na para sa isang sasakyang hindi lamang praktikal kundi mayroon ding dynamic na pagganap.
Sa mga tuntunin ng hilaw na kapangyarihan, ang Born ay umaabot sa isang electronically limited na top speed na 160 km/h at kayang bumilis mula 0 hanggang 100 km/h sa loob ng 7 segundo. Ang mga numerong ito ay nagpapakita na ang Born ay hindi lamang idinisenyo para sa kahusayan kundi para rin sa exhilarating na pagmamaneho. Ang katotohanan na ito ay isang rear-wheel drive (RWD) ay nagdaragdag ng isa pang layer ng sportiness at maneuvrability, na nagbibigay sa driver ng isang mas direktang koneksyon sa kalsada – isang bagay na pinahahalagahan ng mga enthusiast ng kotse. Sa isang panahon kung saan maraming EVs ang front-wheel drive, ang RWD configuration ng Born ay isang malinaw na pahayag ng Cupra sa kanilang pagnanais na maghatid ng driver-centric experience.
Bilang isang taong nakasaksi sa ebolusyon ng EV sa nakaraang dekada, hindi ito ang aking unang beses na sumasailalim sa ganitong uri ng eco-driving challenge. Gayunpaman, ito ang aking kauna-unahang beses na ginawa ito sa isang purong de-kuryenteng sasakyan. Sa nakaraan, ang mga ruta ay mas maikli, na nagbibigay ng mas kaunting espasyo para sa strategic planning at adaptation. Ngayon, ang hamon ay mas matindi: isang 2-oras na limitasyon para sa humigit-kumulang 115 kilometro. Higit pa rito, ang init ng maagang bahagi ng Oktubre sa Madrid ay isang salik. Bagama’t hindi ito direktang makakatulong sa kahusayan ng baterya (dahil sa posibleng paggamit ng air conditioning, na aming iwasan), ito ay isang pantay na hamon para sa lahat ng kalahok. Sa 2025, ang thermal management ng baterya ng EV ay mas advanced, ngunit ang matinding init ay laging may epekto sa pangkalahatang pagganap at range ng isang sasakyang de-kuryente.
Ang Hamon: Higit Pa sa Simpleng Pagmamaneho
Ang paggawa ng mga pagtatantya kung kailan ka maaaring bumilis at kailan ka dapat magdahan-dahan upang makinabang sa pagkonsumo ng enerhiya ay isang masalimuot na sayaw, lalo na kung hindi mo kabisado ang ruta. Ang aking 10 taong karanasan ay nagturo sa akin na ang ideal na estratehiya ay ang dahan-dahan at matatag na pag-akyat sa mga burol at “pag-atake” sa mga pagbaba, lalo na sa mga bulubunduking bahagi. Ito ay dahil sa regenerative braking, isang tampok na nagko-convert ng kinetic energy pabalik sa kuryente, na mahalaga sa pagpapahaba ng range ng EV. Subalit, ang sining ay nasa pagkamit ng balanse sa pagitan ng bilis at pagkonsumo. Hindi mo kayang maging masyadong mabagal, dahil mayroong limitasyon sa oras, ngunit hindi rin masyadong mabilis na magiging sanhi ng mabilis na pagkaubos ng kapangyarihan ng baterya.
Ang ruta na pinili ng organisasyon ay walang kapantay. Ito ay isang symphony ng iba’t ibang kondisyon sa pagmamaneho: mga patag na segundaryong kalsada, mga tawiran at urban na lugar na nangangailangan ng maingat na pagmamaneho, mga pag-akyat sa mga matataas na pass na sumusubok sa torque ng EV, mga pagbaba na nagbibigay ng pagkakataong i-maximize ang regenerative braking, at isang partikular na seksyon ng highway kung saan ang regulasyon ay nagtakda ng minimum na bilis na 95 km/h upang maiwasan ang parusa. Ito ay isang napaka-iba’t ibang ruta na nagpapahintulot sa amin na subukan ang Cupra Born sa lahat ng posibleng sitwasyon, mula sa urban commuting hanggang sa long-distance driving. Ito ay isang perpektong pagsusuri hindi lamang ng sasakyan kundi pati na rin ng kakayahan ng driver na umangkop at magpatupad ng intelligent driving strategies.
Ang pangunahing layunin, siyempre, ay maging masinop hangga’t maaari. Ngunit sa mga pagbaba mula sa mga mountain pass, nagkaroon kami ng pagkakataon na subukan ang dynamic na bahagi ng Cupra Born. Ang mga kurbada at mga pababang slope ay nagbigay-daan sa amin na bumilis nang medyo, na sinasamantala ang inertia ng sasakyan. Ito ang perpektong oras upang taasan ang aming average na bilis nang hindi labis na nakompromiso ang pagkonsumo ng enerhiya. Bilang isang propesyonal, ang paghahanap ng tamang linya at ang paggamit ng momentum ay mahalaga, lalo na sa isang sasakyang de-kuryente kung saan ang bawat galaw ay may direktang epekto sa efficiency. Ang suspension at handling ng Born ay talagang nagliwanag sa mga seksyon na ito, na nagpapatunay na ang performance EV ay hindi kailangang magsakripisyo ng driving enjoyment para sa kahusayan.
Sa Loob ng Born: Ang Karanasan ng Pagmamaneho
Ang pagsasama sa loob ng Cupra Born ay isang siksik na karanasan, lalo na sa isang hamon na may oras at efficiency bilang pangunahing target. Ang ergonomics ng cabin ay mahalaga; ang lahat ng controls ay madaling abutin, at ang digital cockpit ay nagbibigay ng lahat ng kinakailangang impormasyon – mula sa current consumption hanggang sa natitirang range ng EV – sa isang malinaw at madaling basahin na format. Ang aming driver-navigator tandem ay kritikal. Bilang driver, ang aking mga mata ay nakatutok sa kalsada, habang si Daniel ang boses ng aming estratehiya, nagbabasa ng roadmap at nagbibigay ng mga babala para sa mga paparating na kurbada, pagbabago sa elevasyon, at mga potensyal na hadlang. Ang komunikasyon ay kinailangan maging mabilis at tumpak, halos telepatiko.
Ang estratehiya ng hypermiling ay patuloy na nasa isip, ngunit hindi sa punto na magiging hadlang sa trapiko o sa aming limitasyon sa oras. Ito ay tungkol sa smooth driving: iwasan ang biglaang pagpreno at mabilis na pag-accelerate. Sa mga urban na lugar, ito ay nangangahulugan ng maagang pag-anticipate sa mga traffic light at pedestrian crossings, na nagpapahintulot sa Cupra Born na mag-coast at i-maximize ang regenerative braking. Sa mga kalsada sa probinsya, ang pagpapanatili ng isang matatag na bilis at ang pag-optimize ng mga kurbada upang hindi mawala ang momentum ay susi.
Ang pagtaas sa mga bundok ay nagbigay ng pagkakataong subukan ang sustained power ng Cupra Born. Kahit sa matarik na pag-ahon, ang electric motor ay naghatid ng tuloy-tuloy na torque nang walang kahirapan, na naiiba sa mga tradisyonal na Internal Combustion Engine (ICE) na maaaring mangailangan ng mas mataas na RPM. Dito, ang hamon ay i-akyat ang burol nang hindi ginagamit ang labis na enerhiya, na kadalasang nangangahulugan ng paghahanap ng “sweet spot” sa pedal. Sa kabilang banda, ang mga pagbaba ay aming ginamit sa buong potensyal. Ang regenerative braking ay isang kahanga-hangang teknolohiya; ito ay nagbibigay-daan sa sasakyan na mag-charge ng baterya habang bumababa, na nagpapababa ng aming pangkalahatang pagkonsumo ng kuryente. Ang pag-aaral kung paano i-modulate ang pedal upang makuha ang pinakamataas na regenerative effect nang hindi masyadong binabawasan ang bilis ay isang kasanayan na nangangailangan ng karanasan.
Ang seksyon ng highway ay nagdulot ng sarili nitong set ng hamon. Ang pagpapanatili ng isang minimum na bilis na 95 km/h ay nangangahulugan na hindi kami makapag-“hypermile” sa pamamagitan ng pagmamaneho nang masyadong mabagal. Dito, ang aerodynamics at ang efficiency ng motor sa mas mataas na bilis ang naging sentro. Ang Cupra Born, na idinisenyo nang may sleek contours, ay nagpakita ng kahanga-hangang kakayahan na lumusot sa hangin, na nagpapababa ng drag at sa gayon ay ang pagkonsumo ng enerhiya.
Ang init ng araw ay isa ring salik. Ang hindi pag-activate ng air conditioning ay isang sakripisyo para sa efficiency. Ngunit sa loob ng Cupra Born, ang climate control system ay epektibo, at ang insulated cabin ay nakatulong sa pagpapanatili ng medyo komportableng temperatura, kahit na pinawisan kami nang husto. Ito ay isang testamento sa advanced engineering ng Cupra, na kahit sa ganitong matinding kondisyon, ang kotse ay nanatiling komportable at functional.
Ang Tagumpay at ang Kanyang Mga Implikasyon
Ang pinakamagandang gantimpala ay ang pag-alam, pagkatapos ng dalawang oras ng matinding pagsubok at pagpapawis nang husto sa loob ng sasakyan—dahil hindi namin in-activate ang air conditioning para mas mababa ang pagkonsumo ng enerhiya—ay ang pag-alam sa mga resulta. Alam namin na mahusay ang aming ipinatakbo, ngunit hindi namin inaasahan na mananalo kami laban sa lahat ng mga kalahok.
Ayon sa organisasyon, ginamit namin ang 15% lamang ng kabuuang kapangyarihan ng baterya para sa 115 kilometrong nilakbay. Ito ay nagkakahalaga ng 12.3 kWh, na nag-iiwan sa amin ng kahanga-hangang average na pagkonsumo na 10.62 kWh/100 km. Para ipaalala sa inyo, ang opisyal na approved consumption ng Cupra Born ay 15.8 kWh/100 km. Ito ay isang malaking agwat ng kahusayan—isang patunay na sa maayos na pagmamaneho at strategic na pagpaplano, ang isang sasakyang de-kuryente ay kayang lampasan ang mga inaasahan nito sa energy efficiency.
Ang average na bilis namin ay 58 km/h. Ito ay mahalaga. Ibig sabihin, hindi kami nagmamaneho nang masyadong mabagal o naging hadlang sa trapiko. Sa katunayan, ang bilis na ito ay tipikal para sa mixed driving conditions na kinabibilangan ng urban, rural, at highway. Ito ay nagpapakita na ang remarkable na pagkonsumo na ito ay hindi bunga ng extreme hypermiling na hindi praktikal sa pang-araw-araw na pagmamaneho. Sa halip, ito ay resulta ng matalino at anticipatory na pagmamaneho, na siyang dapat gawin ng bawat driver ng EV upang ma-maximize ang range at efficiency.
Walang duda, ito ay isang magandang paraan upang ipakita na sa isang sasakyang de-kuryente ay makakamit din natin ang napakahusay na pagkonsumo kung ipipilit natin. Siyempre, ang mga tip sa pagtitipid ng enerhiya ay nananatiling pareho, anuman ang uri ng propulsion: maayos na pagmamaneho at anticipation ng mga kondisyon sa kalsada at ng iba pang gumagamit. Sa 2025, ang advances sa teknolohiya ng baterya at electric motor design ay nagpatuloy, ngunit ang human element—ang kasanayan at paghuhusga ng driver—ay mananatiling mahalaga sa pagkuha ng pinakamahusay na pagganap mula sa anumang sasakyang de-kuryente.
Ang aming tagumpay ay hindi lamang isang panalo para sa aming koponan, kundi isang malakas na pahayag din tungkol sa potensyal ng EV. Ito ay nagpapakita na ang range anxiety ay maaaring matugunan hindi lamang sa pamamagitan ng mas malalaking baterya kundi pati na rin sa mas matalinong pagmamaneho. Para sa mga EV owners at mga taong nag-iisip na lumipat sa electric mobility, ito ay nagbibigay ng inspirasyon na ang long-distance travel at cost-effective na operasyon ay posible sa mga sasakyang de-kuryente sa totoong mundo.
Ang Kinabukasan ng Sustainable na Transportasyon sa Pilipinas (at Higit Pa)
Sa pagtingin sa 2025 at sa hinaharap, ang tagumpay sa Cupra Born Challenge ay nagpapakita ng isang mahalagang punto para sa kinabukasan ng transportasyon. Ang ebolusyon ng EV ay mabilis, at ang mga sasakyang tulad ng Cupra Born ay nagpapatunay na ang performance, design, at efficiency ay maaaring magsabay-sabay. Sa konteksto ng Pilipinas, kung saan ang EV market ay dahan-dahang lumalaki, ang ganitong uri ng tunay na pagsubok ay napakahalaga. Ito ay nagbibigay ng konkretong ebidensya sa mga potensyal na mamimili na ang sasakyang de-kuryente ay hindi lamang isang “green” na alternatibo kundi isang kapani-paniwala at mahusay na sasakyan para sa pang-araw-araw na gamit at kahit na para sa adventure.
Ang pagpapalawak ng charging infrastructure sa Pilipinas ay kritikal sa EV adoption. Sa 2025, inaasahan na mas maraming charging stations ang magiging available, mula sa mga malls hanggang sa mga gasoline stations, na magpapagaan sa range anxiety ng mga driver. Ang mga insentibo ng gobyerno, tulad ng tax exemptions at priority lanes, ay malaki ang naitutulong sa pagpapabilis ng paglipat sa electric mobility. Bukod pa rito, ang total cost of ownership (TCO) ng isang EV ay nagiging mas kaakit-akit kumpara sa ICE vehicles, salamat sa mas mababang gastos sa pagpapatakbo (kuryente kumpara sa gasolina) at mas mababang maintenance.
Ang teknolohiya ng baterya ay patuloy na umuunlad. Sa 2025, nakikita natin ang mga baterya ng EV na may mas mataas na energy density, mas mabilis na charging times, at mas mahabang buhay ng baterya. Ang mga alalahanin tungkol sa battery degradation ay unti-unting nawawala dahil sa mga pagpapabuti sa battery management systems at warranty offerings. Ang mga zero-emission vehicles tulad ng Cupra Born ay gumaganap ng isang mahalagang papel sa pagtugon sa climate change at pagpapabuti ng air quality, lalo na sa mga urban centers. Ito ay hindi lamang tungkol sa personal na benepisyo kundi pati na rin sa isang mas malaking kontribusyon sa sustainable na kinabukasan.
Ang Cupra Born Challenge ay nagbigay sa amin ng isang sulyap sa kung ano ang posible kapag ang human skill at cutting-edge na teknolohiya ng EV ay nagsama-sama. Ito ay nagpapatunay na ang kahusayan ng baterya ay hindi lamang isang numero sa isang datasheet, kundi isang bagay na maaaring maabot at malampasan sa totoong mundo. Bilang isang eksperto na nakakita ng pagbabago sa industriya, masasabi kong ang electric vehicle revolution ay totoo, at ang mga sasakyang tulad ng Cupra Born ay nangunguna sa daan.
Sa huli, ang aming tagumpay sa Cupra Born Challenge ay higit pa sa isang simpleng panalo sa isang kompetisyon. Ito ay isang selebrasyon ng human ingenuity at ng teknolohikal na pag-unlad na nagbibigay-daan sa atin na magmaneho patungo sa isang mas luntiang at mas mahusay na kinabukasan. Kung ikaw ay isang mahilig sa kotse, isang conscious consumer, o simpleng naghahanap ng mas sustainable na alternatibo sa iyong pang-araw-araw na commute, ang kuwentong ito ay isang paalala sa walang limitasyong potensyal ng mga sasakyang de-kuryente.
Handa ka na bang sumama sa amin sa paglalakbay na ito patungo sa kinabukasan? Tuklasin ang mga benepisyo ng electric mobility at alamin kung paano ka makakagawa ng positibong epekto sa mundo, isang biyahe sa isang pagkakataon.
